SQL Veritabanları Nedir?
SQL (Structured Query Language), ilişkisel veritabanlarını yönetmek için kullanılan bir dildir. SQL veritabanları, verileri tablolar halinde düzenler ve bu tablolar arasında ilişkiler kurarak veri bütünlüğünü sağlar.
SQL Veritabanlarının Temel Özellikleri
SQL veritabanları, belirli bir şema yapısına sahiptir. Bu şema, verilerin nasıl saklanacağını ve birbirleriyle nasıl ilişkilendirileceğini tanımlar. Örneğin, bir e-ticaret sitesinde müşteri bilgileri, siparişler ve ürünler ayrı tablolarda tutulabilir.
SQL Veritabanı Örnekleri
MySQL, PostgreSQL, Oracle ve Microsoft SQL Server, en yaygın kullanılan SQL veritabanlarıdır. Örneğin, bir blog sitesinde kullanıcı bilgileri “users” tablosunda, yazılar “posts” tablosunda ve yorumlar “comments” tablosunda saklanabilir.
CREATE TABLE users (
id INT PRIMARY KEY,
username VARCHAR(50),
email VARCHAR(100)
);
CREATE TABLE posts (
id INT PRIMARY KEY,
user_id INT,
title VARCHAR(200),
content TEXT,
FOREIGN KEY (user_id) REFERENCES users(id)
); Bu örnekte, “posts” tablosundaki “user_id” alanı, “users” tablosundaki “id” alanı ile ilişkilidir.
SQL’in Avantajları
- Veri bütünlüğü sağlar.
- Karmaşık sorgular yazmaya uygundur.
- ACID (Atomicity, Consistency, Isolation, Durability) özellikleri sunar.
SQL’in Dezavantajları
- Ölçeklenebilirlik sınırları vardır.
- Şema değişiklikleri zor olabilir.
- Yatay ölçeklenme (horizontal scaling) zordur.
NoSQL Veritabanları Nedir?
NoSQL (Not Only SQL), ilişkisel olmayan veritabanlarını ifade eder. NoSQL veritabanları, esnek şema yapılarına sahiptir ve büyük ölçekli, dağıtık sistemler için uygundur.
NoSQL Veritabanı Türleri
NoSQL veritabanları dört ana kategoriye ayrılır:
- Belge Tabanlı (Document-Based): Veriler JSON benzeri belgelerde saklanır. (MongoDB, CouchDB)
- Anahtar-Değer (Key-Value): Veriler anahtar-değer çiftleri olarak saklanır. (Redis, DynamoDB)
- Sütun Tabanlı (Column-Based): Veriler sütunlar halinde depolanır. (Cassandra, HBase)
- Graf Tabanlı (Graph-Based): Veriler düğümler ve ilişkiler şeklinde saklanır. (Neo4j, ArangoDB)
NoSQL Veritabanı Örnekleri
MongoDB, belge tabanlı bir NoSQL veritabanıdır. Örneğin, bir sosyal medya uygulamasında kullanıcı verileri ve gönderiler aynı belgede saklanabilir:
{
"_id": "12345",
"username": "ahmet",
"email": "[email protected]",
"posts": [
{
"post_id": "1",
"title": "İlk gönderi",
"content": "Merhaba dünya!"
},
{
"post_id": "2",
"title": "İkinci gönderi",
"content": "NoSQL öğreniyorum."
}
]
} Bu yapı, ilişkisel bir veritabanında birden fazla tablo gerektiren verileri tek bir belgede tutar.
NoSQL’in Avantajları
- Esnek şema yapısı sunar.
- Yatay ölçeklenebilirlik sağlar.
- Yüksek performanslı okuma/yazma işlemleri yapar.
NoSQL’in Dezavantajları
- Veri bütünlüğü SQL kadar güçlü değildir.
- Karmaşık sorgular yazmak zor olabilir.
- ACID özellikleri sınırlıdır.
SQL ve NoSQL Arasındaki Temel Farklar
- Şema Yapısı: SQL sabit bir şema kullanırken, NoSQL esnek şema sunar.
- Ölçeklenebilirlik: SQL dikey ölçeklenir, NoSQL yatay ölçeklenir.
- Sorgulama: SQL karmaşık sorgular için uygundur, NoSQL basit ve hızlı sorgular için optimize edilmiştir.
- Veri İlişkileri: SQL tablolar arası ilişkileri destekler, NoSQL belgeler içinde veri gömme (embedding) veya referans verme (referencing) kullanır.
Hangi Projelerde SQL, Hangi Projelerde NoSQL Kullanılmalı?
- SQL Kullanım Senaryoları:
- Finansal sistemler (bankacılık, muhasebe)
- E-ticaret siteleri (sipariş ve envanter yönetimi)
- Raporlama ve analiz araçları
- NoSQL Kullanım Senaryoları:
- Gerçek zamanlı büyük veri uygulamaları (IoT, sensör verileri)
- İçerik yönetim sistemleri (blog, sosyal medya)
- Kişiselleştirilmiş kullanıcı deneyimleri (öneri sistemleri)
Sonuç
SQL ve NoSQL veritabanları, farklı ihtiyaçlara hitap eder. SQL, veri bütünlüğü ve karmaşık sorgular gerektiren projeler için uygundur. NoSQL ise esneklik, yüksek ölçeklenebilirlik ve hız gerektiren uygulamalarda tercih edilir. Doğru veritabanı seçimi, projenin gereksinimlerine bağlıdır.
